Władysław Gomułka (1905-1982)
Władysław Gomułka urodził się 6 lutego 1905 r. w Brzegach Franciszkańskich k. Krosna na Podkarpaciu w rodzinie robotniczej. Edukację zakończył w wieku 12 lat.
W 1919 r. podjął pracę w przemyśle naftowym. W latach 1922-1926 był ślusarzem w różnych przedsiębiorstwach. W tym czasie związał się z młodzieżówką PPS „Siła”. Pozostał jej członkiem do 1925 r. Działał w robotniczych organizacjach związkowych.
Do Komunistycznej Partii Polski wstąpił w 1926 r. Zorganizował strajk naftowców w Drohobyczu, za co trafił do aresztu. Podczas protestu robotniczego w Łodzi w 1932 r. został ciężko ranny w nogę. Aresztowany, a następnie skazany za działalność na szkodę państwa polskiego. W więzieniu Gomułka rozchorował się. Z powodu złego stanu zdrowia został zwolniony czasowo z odbywania kary. Zbiegł do Związku Sowieckiego.
Tam w latach 1934-1935 ukończył Międzynarodową Akademię Partyjną. Powrócił do kraju i zamieszkał na Śląsku. W 1936 r. pełnił funkcję sekretarza Komitetu Okręgowego KPP w Katowicach. Został ponownie osadzony w więzieniu.
We wrześniu 1939 r. uciekł i przedostał się do Warszawy, a następnie na tereny okupowane przez Związek Sowiecki.
W 1941 r. wstąpił do Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii.
Po ataku Niemiec na ZSRR Gomułka wrócił w rodzinne strony i już jako członek Polskiej Partii Robotniczej zakładał na Podkarpaciu jej komórki. Następnie przeniósł się do Warszawy, gdzie dalej prowadził działalność partyjną. W listopadzie 1943 r. wybrano go na sekretarza Komitetu Centralnego PPR.
Pod koniec 1943 r. zainicjował powstanie Krajowej Rady Narodowej.
W latach 1945-1948 sprawował kolejno funkcje wicepremiera Rządu Tymczasowego Rzeczpospolitej Polskiej, Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, rządu RP i ministra Ziem Odzyskanych. Był współodpowiedzialny za wprowadzenie terroru w Polsce.
W 1948 r. oskarżony o tzw. odchylenia prawicowonacjonalistyczne został usunięty ze stanowiska sekretarza PPR, a następnie w 1951 r. zatrzymany. Przebywał w ścisłym odosobnieniu do 1954 r.
Po odwilży politycznej zapoczątkowanej w ZSRR przez Nikitę Chruszczowa i śmierci prezydenta Bolesława Bieruta Gomułka wrócił do łask.
Na fali rozliczeń za Poznański Czerwiec został – na VIII plenum KC PZPR w październiku 1956 r. – wybrany I sekretarzem KC PZPR.
Wybór Gomułki rozbudził nadzieje społeczne. Na wiec zorganizowany po zakończeniu plenum, przyszło na warszawski Plac Defilad ok. pół miliona ludzi. Poparcie dla nowego I sekretarza wzrosło, po tym jak wynegocjował z Moskwą, że każde działania wojsk radzieckich stacjonujących w Polsce będą konsultowane z polskimi władzami oraz ustalił nowe sposoby rozliczeń w handlu z ZSRR. Nowe perspektywy otwierała przed społeczeństwem zapowiedź polskiej drogi do socjalizmu.
W latach 60. Gomułka zaostrzył politykę. Na nowo nastąpiły napięcia na linii państwo – Kościół.
W marcu 1968 r. zdławił protesty studenckie po zdjęciu „Dziadów” Adama Mickiewicza wystawianych w Teatrze Narodowym w Warszawie. Rozpoczął nagonkę antysemicką.
Podczas strajków i protestów w grudniu 1970 r. podjął decyzję o użyciu broni przeciw robotnikom. Śmierć poniosło 45 osób, a ponad tysiąc odniosło ranny.
Gomułka, pod naciskiem członków aparatu partyjnego zastał odsunięty od władzy.
I sekretarzem PZPR wybrano Edwarda Gierka.
Władysław Gomułka resztę życia spędził w podwarszawskim Konstancinie. Zmarł 1 września 1982 r. (PAP)